انجمن‌ها

اطلاعات لازم برای محاسبه حقوق و دستمزد

برای محاسبه هزینه حقوق و دستمزد باید اطلاعات و عوامل لیست حقوق و دستمزد را شناخت و علاوه برآن از قوانین و مقررات مربوط ( کار و بیمه های اجتماعی- مالیات و ... ) اطلاع کافی داشت ؛ برخی اطلاعات حقوق و دستمزد شامل : مدت کارکرد ، حقوق پایه ، اضافه کاری ، حق نوبت کاری ، مرخصی استحقاقی ،  پاداش ، کارآموزی ، اوقات تلف شده ، طرحهای تشویقی ، حق بیمه های اجتماعی ، سهم کارفرما ، بیمه عمر ، بیمه حوادث ناشی از کار و هزینه های رفاهی کارگران می باشد که شرح مختصری در مورد بعضی از آنها داده می شود.

حقوق پایه : حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی ) و یا به وسیله عقد قراردادی که مغایر قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) ، برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی  روزانه ، هفتگی و معمولا ماهانه پرداخت می شود ؛ درصورتی که مزد کارگر براساس تعداد تولید و بدون توجه به ساعات کارکرد محاسبه و پرداخت شود ، اصطلاحا آن را کارمزد گویند.

ساعات کار عادی : مطابق ماده 51 قانون کار ساعت کار عادی مدت زمانی است که کارگر نیرو و یاوقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد. به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده است ساعات عادی کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.
به موجب تبصره 1 ماده 51 قانون کار ، کار فرما با توافق کارگران ، نماینده یا نمایندگان قانونی آنان می تواند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتراز میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه براین میزان تعیین کند به شرط آن که مجموع ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند

ساعات کار اضافه (اضافه کاری) :
 مطالق قانون کار، اضافه کاری باید تابع شرایط زیر باشد:
1.    موافقت کارگر
2.    پرداخت 40 درصد اضافه برمزدهرساعت کارعادی
3.    ساعت کار اضافی نباید از 4 ساعت در روز تجاوز نماید،مگر در موارد خاص با توافق طرفین
4.    روز جمعه،روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می باشد.کارگرانی که به هر عنوان روز جمعه کارکنند،درمقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40 درصد اضافه برمزد دریافت خواهند کرد.
به دستمزد ساعات اضافه کاری که علاوه بر مبلغ ساعات عادی کار به کارگران پرداخت می شود،فوق العاده اضافه کاری می گویند.

مبلغ فوق العاده اضافه کاری با توجه به دلیل انجام آن به یکی از این حسابها بدهکار می گردد

1.    به حساب کالای در جریان ساخت
2.    به حساب سربار ساخت
3.    به حساب سربار اداری تشکیلاتی و یا حساب سربار توزیع و فروش

چنانچه اضافه کاری به علت اضافه تولید انجام شود،فوق العاده آن به حساب سربار کارخانه بدهکار می گردد تا از طریق این حساب به تمام  محصولات تولید شده اعم از این که درساعات عادی و یا ساعات اضافه کاری ساخته شده باشند بطور یکنواخت سرشکن گردد.

برای ثبت تسهیم هزینه دستمزد و فوق العاده اضافه کاری ، به ازای جمع دستمزد ساعات کار عادی و دستمزد عادی ساعات اضافه کاری، حساب کنترل کالای در جریان ساخت و به ازای فوق العاده اضافه کاری ، حساب کنترل سربار ساخت بدهکار می گردند ؛ در مقابل به ازای جمع دستمزد و فوق العاده اضافه کاری حساب کنترل حقوق ودستمزد بستاکار می شود.

حساب کنترل کالای در جریان ساخت                                   ×××
حساب کنترل سربار ساخت                                                ×××
                                 
                                       حساب کنترل حقوق و دستمزد                                  ×××

پاداش
 
معمولا در پايان دوره مالي يا پايان هر فصل به مناسبتهاي مختلف مبلغي به عنوان عيدي و پاداش به کارگران و کارکنان پرداخت مي شود . پرداخت پاداش ممکن است به صورت مبلغي ثابت براي هر کارگر و يا بر حسب گروه شغلي و يا بر مبناي درصدي از سود، نسبتي از حقوق ماهيانه و يا ساير مبالغ محاسبه شده ديگر باشد .  پاداش ممکن است براي هر يک از کارکنان مبلغي ثابت باشد و يا از سالي به سال ديگر تغيير کند .  حداقل مبلغ عيدي و پاداش کارگران معمولا در پايان هر سال بر مبناي حقوق و دستمزد توسط هيات دولت تعيين مي گردد . اما هيات مديره مي تواند مبلغي بيش از حداقل تعيين شده تحت همين عنوان به کارگر بپردازد .

زمان و چگونگي منظور نمودن پاداش در حسابها از اهميت ويژه اي برخوردار است . چنانچه مبلغ پاداش سالانه در آخرين ماه دوره مالي در حسابها منعکس شود ، بهاء تمام شده محصول در آن ماه افزايش قابل توجهي خواهد يافت به همين دليل بهتر است مبلغ پاداش را در طول دوره مالي به طور يکنواخت به محصولات دوره سر شکن نمود لذا در ابتداي هر دوره مالي هنگام برآورد بودجه دستمزد مبلغ پاداش سالانه نيز بر اساس تجربيات سال گذشته پيش بيني مي گردد سپس پاداش ماهانه را محاسبه و به حساب کنترل حقوق و دستمزد بدهکار و به حساب ذخيره پاداش بستانکار مي نمايند .

حساب کنترل حقوق و دستمزد                 ×××

                                               حساب ذخيره پاداش            ×××


پاداش کارکنان قسمتهاي مختلف بر حسب محل کارشان به حساب سربار ساخت ، سربار اداري و تشکيلاتي و سربار توزيع و فروش منظور مي گردد . بنابراين زمان ثبت تسهيم ليست حقوق و دستمزد حساب سربار ساخت، سربار اداري و تشکيلاتي يا سربار توزيع و فروش معادل پاداش ماهانه ، بدهکار و حساب کنترل هزينه حقوق و دستمزد بستانکار مي گردد.


حساب کنترل سربار ساخت                         ×××

حساب کنترل سربار اداري و تشکيلاتي       ×××

حساب کنترل سربار توزيع و فروش               ×××

                              حساب کنترل هزينه حقوق و دستمزد        ×××


همچنين هنگام پرداخت تمام يا قسمتي از پاداش کارکنان نحوه ثبت چنين است:

حساب ذخيره پاداش    ×××

                        حساب بانک (صندوق)       ×××

مرخصی استحقاقی

 طبق ماده 64 قانون کار ، مصوب سال 1369 مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با احتساب چهار روز جمعه ، جمعا یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد.((برای کار کمتر از یک سال ، مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود)). معمولا مرخصی کارگران موجب تعطیل و یا توقف کار کارخانه نمی گردد ولی برخی واحدهای تولیدی در شرایط خاص بنا به تصمیم مدیران و موافقت شورای کارگری با مرخصی جمعی کارگران برای مدت معینی به تعطیل واحدهای تولیدی اقدام می نمایند.


روشهای ثبت هزینه دستمزد ایام مرخصی :

در بعضی از واحد های تولیدی دستمزد ایام مرخصی پس از استفاده کارکنان از مرخصی استحقاقی یکجا به حسابهای سربار منظور می گردد . این نحوه عمل موجب می شود بهاء تمام شده محصولات تولید شده در ماهی که کارکنان از مرخصی استفاده نموده اند افزایش یابد این افزایش بهاء دو دلیل عمده دارد :

الف – مطابق قانون کار به کارگران در مدت مرخصی استحقاقی حقوق پرداخت می شود . به این ترتیب هر کارگر با انجام 11 ماه کار 12 ماه حقوق دریافت می کند بنابراین ، هزینه دستمزد ایام مرخصی کارگر در مقابل کار انجام نشده خواهد بود. این موضوع بهای تمام شده محصولات ساخته شده در ماه استفاده از مرخصی را افزایش خواهد داد.
ب – معمولا در زمان مرخصی کارگر از حجم تولید کاسته می شود و با کاهش حجم تولید به علت ثابت بودن بسیاری از اقلام هزینه بهای تمام شده محصولات ساخته شده در این مدت افزایش می یابد .
برای رفع  اشکالاتی که توضیح داده شد از روش ایجاد ذخیره برای دستمزد ایام مرخصی استفاده می شود ، بر اساس این روش در ابتدای هر دوره مالی حقوق و دستمزد ایام مرخصی کارگران برای تمام دوره برآورد می شود و در پایان هر ماه که لیست حقوق و دستمزد تهیه می شود ، هزینه حقوق و دستمزد ایام مرخصی  سهم آن ماه محاسبه شده ، به حساب کنترل حقوق و دستمزد بدهکار و به حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی بستانکار می شود.

حساب کنترل هزینه حقوق و دستمزد     ×××
                                  حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی    ×××

ضمنا تسهیم هزینه دستمزد ایام مرخصی کارکنانی که بطور مستقیم ویا غیر مستقیم در تولید کار می کنند به حساب کنترل سربار ساخت و کارکنانی که در قسمتهای اداری و تشکیلاتی و توزیع و فروش مشغول به کار باشند به ترتیب به حساب کنترل سربار اداری و کنترل سربار توزیع و فروش بدهکار می شود ، درمقابل حساب کنترل هزینه حقوق و دستمزد بستانکار می گردد.
درروش دیگر، هزینه دستمزد ایام مرخصی کارکنان مستقیم تولید را به حساب کنترل کالای در جریان ساخت بدهکار می نمایند ولی منظورکردن این هزینه به حساب کنترل سربار ساخت متداولتر است.

حساب کنترل سربار ساخت                      ×××
حساب کنترل سربار اداری و تشکیلاتی     ×××
حساب کنترل سربار توزیع و فروش             ×××
                                  حساب کنترل هزینه حقوق و دستمزد          ×××

زمان پرداخت دستمزد ایام مرخصی به کارکنان حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی ، بدهکار و حساب صندوق یا بانک بستانکار می شود.

حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی       ×××
                                             بانک (صندوق)                  ×××

درصورتی که برآورده ذخیره دستمزد ایام مرخصی ، صحیح انجام شده و به واقعیت نزدیک باشد، مانده این حساب بیانگر طلب کارکنان بابت مرخصی استفاده نشده می باشد.