سلام
محل دقیق یک نقطه روی کره زمین، به صورت دو عدد اعشاری به نامهای عرض و طول جغرافیایی و با واحد "درجه" مشخص میشود. کره زمین را تصور کنید؛ خط استوا این کره را به دو نیم کره شمال و جنوب تقسیم میکند. یک مسیر فرضی از استوا به قطب شمال را در نظر آورید. اگر شخصی روی کره زمین برروی این مسیر حرکت نماید و تصور کند که مشغول حرکت در یک مسیر مستقیم است، با توجه به کروی بودن زمین، شخص مزبور در واقعیت مشغول حرکت برروی یک ربعدایره است. هر نقطه از این ربعدایره با یک زاویه بین صفر و 90 درجه قابل تشخیص است. مطابق قرارداد، زاویه صفر متناظر با نقطه شروع مسیر (خط استوا) و زاویه 90 درجه متناظر با نقطه خاتمه مسیر (قطب شمال) است. به صورت مشابه اگر مسیری را از خط استوا تا قطب جنوب تصور کنید، میتوان کماکان خط استوا را متناظر با زاویه صفر و قطب جنوب را متناظر با زاویه 90- درجه دانست.
به زاویهای که هر نقطه از کره زمین برروی یک ربع دایره فرضی تا خط استوا تشکیل میدهد، عرض جغرافیایی گفته میشود و طبیعی است که با واحد درجه اندازهگیری میشود. گاهی به جای اعداد اعشاری از اجزاء شناخته شده زاویه یعنی دقیقه و ثانیه برای ذکر زاویه استفاده میشود. در این شرایط عموما به جای استفاده از اعداد مثبت و منفی برای مشخص کردن نیمکرههای شمالی و جنوبی، از کلمات شمالی و جنوبی استفاده میشود. مثلا عرض جغرافیایی 35/561944 به صورت 35 درجه و 33 دقیقه و 43 ثانیه شمالی بیان میشود:
Lat: 35 + 33 / 60 + 43 / 3600 = 35.561944
یا مثلا عرض جغرافیایی 12/355833- به صورت 12 درجه و 21 دقیقه و 21 ثانیه جنوبی بیان میشود:
Lat: 12 + 21 / 60 + 21 / 3600 = 12.355833
طول جغرافیایی به دوایر فرضی که از هر دو قطب میگذرند و نصفالنهار نامیده میشوند مربوط است. یکی از این دوایر فرضی که از گرینویچ عبور میکند به عنوان نصفالنهار مبداء قرارداد شده است. هر نقطه از کره زمین برروی یکی از همین دوایر فرضی قرار گرفته است که نسبت به دایره مبداء زاویهای را تشکیل میدهد. نقاطی که در شرق مبداء قرار گرفتهاند با درجات مثبت و نقاطی که در غرب آن واقع شدهاند با درجات منفی نشان داده میشوند. به این ترتیب مسیری که از هر نقطه تا نصفالنهار مبداء قابل تصور است یک نیمدایره خواهد بود (در مقایسه با مسیر مربوط به عرض جغرافیایی که یک ربعدایره است). به صورت مشابه با آنچه در مورد عرض جغرافیایی گفتیم، طول جغرافیایی هم با یک عدد اعشاری برحسب درجه و در محدوده 180- و 180 قابل تعیین است. طول جغرافیایی را با ترکیب درجه، دقیقه و ثانیه و با ذکر کلمات شرقی و غربی (به جای اعداد مثبت یا منفی) هم بیان میکنند.
یکی از روشهای استاندارد و ساده برای بازنمایی مختصات جغرافیایی این است که عرض و طول جغرافیایی به صورت دو عدد اعشاری که با کاما از هم جدا شده باشند در یک عبارت درج شوند. عدد اول (عرض جغرافیایی) باید بین 90- و 90 و عدد دوم (طول جغرافیایی) باید بین 180- و 180 باشد. با این ترکیب میتوان محل دقیق هرنقطه از کره زمین را مشخص نمود. مثلا محل دقیق دفتر تهران شرکت نوسا (خیابان ایرانشهر) به صورت زیر تعیین میشود:
Lat/Lang: 35.710210602915524, 51.41902506351471