محاسبه‌ی عمر باقیمانده توسط سیستم
در طول عمر یک دارایی ممکن است نیاز به تغییر روش یا نرخ یا مدت محاسبه‌ی استهلاک دارایی پیش بیاید. این نیاز معمولا در اثر تغییر جدول استهلاک اعلام شده توسط وزارت اموراقتصادی و دارایی پیش می‌آید. در اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 31/4/1394 دولت مکلف گردید که طی مدت 6 ماه جدول دارایی‌های استهلاک‌پذیر را به همراه روش محاسبه‌ی استهلاک و نرخ یا عمر مفید استاندارد آنها اعلام نماید. دلیل اینکه این جدول مربوط به قانون مالیات‌های مستقیم است این است که میزان هزینه‌ی استهلاک "قابل قبول" دارایی‌ها از این جدول تعیین می‌گردد.
البته مقررات و ضوابط اجرایی مربوط به هزینه استهلاک دارایی‌ها با تاخیر قابل ملاحظه و مطابق پیشنهاد سازمان امور مالیاتی در 11/10/1395 ارائه گردید. بدیهی است که محتویات جدول استهلاک دارایی‌ها با آنچه پیش از این وجود داشته و توسط مؤدیان (کاربران نوسا) استفاده می‌شده است متفاوت بوده است. به همین دلیل نیاز به عملیاتی برای 1) تغییر فهرست گروه‌ها و طبقات دارایی‌ها 2) اصلاح گروه دارایی‌های موجود مطابق جدول جدید و 3) اصلاح روش محاسبه و نرخ یا عمر مفید دارایی‌ها مطابق پیش‌فرض‌های گروه‌های جدید برای کاربران مطرح گردید.
در مورد دارایی‌هایی که روش محاسبه‌ی استهلاک یا نرخ یا عمر مفید آنها تغییر کرده است باید تدابیری برای نحوه‌ی اجرای عملیات در دستورالعمل پیش‌بینی و اعلام شده باشد. این تدابیر در قوانین قبلی (پیش از سال 96) نسبتا پیچیده بوده‌اند. در ضوابط جدید عبارت‌های زیر در این زمینه مشاهده می‌شوند:
ماده 10 – در خصوص آن‌دسته از دارایی‌های استهلاک‌پذیر که مدت و یا نرخ استهلاک آنان نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد، به شرح ذیل عمل خواهد شد:
در روش مستقیم: مانده ارزش دفتری دارایی ظرف مدت باقیمانده عمر مفید (عمر مفید دارایی طبق جدول جدید منهای مدت مستهلک شده دارایی)، مستهلک خواهد شد و در صورتی که باقیمانده عمر مفید معادی یا کمتر از یک‌سال باشد، کل مانده ارزش دفتری در سال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.
در روش نزولی: مانده مستهلک نشده دارایی، طبق نرخ جدید مندرج در جداول پیوست قابل استهلاک خواهد بود.
که احتمالا منظور این است: اگر دارایی به روش خط مستقیم تبدیل شده باشد باید عمر سپری شده‌ی دارایی را به همان میزانی که قبلا بوده است حفظ کنیم. و اگر دارایی به روش نزولی تبدیل شده باشد صرفا به مانده‌ی ارزش دفتری دارایی توجه کنیم و استهلاک دارایی را با همان ارزش دفتری و نرخ جدید محاسبه کنیم.
مشاهده می‌شود که برای مدیریت عملیات مربوط به دارایی‌هایی که روش جدید استهلاک آنها نزولی باشد عملا کار خاصی نباید انجام شود. صرفا باید نرخ جدید را به سیستم اعلام کنیم. البته همانطور که در مباحث مربوط به اصلاح یکباره‌ی دارایی‌ها و درج یکباره‌ی رخداد برای دارایی‌ها دیدیم، این امکان نیز وجود دارد که نرخ مزبور مستقیما از پیش‌فرض‌های تعیین شده برای گروه دارایی استخراج گردد.
در تنظیم رخداد جدید "تعیین روش و نرخ یا مدت استهلاک" برای دارایی‌هایی که روش محاسبه‌ی استهلاک قبلی و جدید آنها خط مستقیم بوده است، باید با توجه به عمر سپری شده‌ی دارایی عمر باقیمانده‌ی جدید را تعیین کنیم. مثلا اگر عمر مفید یک دارایی پیش از این 10 سال بوده باشد و 3 سال از عمر آن سپری شده باشد و در رخداد تعیین روش و نرخ یا مدت استهلاک عمر مفید جدید آنرا 5 سال تعیین کرده باشیم، روشن است که با ضوابط کنونی، عمر باقیمانده‌ی آن باید مساوی 2 سال تعیین گردد. توجه کنید که تعیین 2 سال به عنوان عمر باقیمانده کاملا مبتنی بر ترتیبات قانونی "فعلی" است و در آینده ممکن است با تغییرات ضوابط، عمر باقیمانده‌ی متفاوتی مورد انتظار باشد.
اما برای دارایی‌هایی که روش استهلاک آنها از قبل خط مستقیم نبوده باشد، بدست آوردن عمر سپری شده به سادگی میسر نیست. اصولا "سپری شدن عمر" فقط برای دارایی‌هایی که روش استهلاک آنها خط مستقیم باشد تعریف می‌شود. به خصوص اگر توجه کنیم که عمر دارایی‌های کنارگذاری شده فقط به اندازه‌ی درصدی از مدت زمانی که دارایی کنارگذاری شده بوده است سپری می‌شود.
به جز این، از آنجا که عمر سپری شده و باقیمانده‌ی دارایی‌های مستقیم در بسیاری از موارد تحت تاثیر محاسبات اعشاری ناشی از بازه‌های زمانی نامساوی و وضعیت کنارگذاری دارایی قرار می‌گیرند، و نیز با توجه به اینکه رخداد تعیین روش و نرخ یا مدت استهلاک در تاریخ دلخواه قابل تنظیم است، تعیین عمر باقیمانده حتی برای دارایی‌هایی که از قبل دارای روش استهلاک "خط مستقیم" بوده باشند، ممکن است برای کاربر به سادگی میسر نباشد.
به همین دلیل ابزاری را برای محاسبه‌ی عمر باقیمانده‌ی مناسب در سیستم تعبیه کرده‌ایم (مطابق ضوابط جاری – که ممکن است در آینده تغییر داده شود). در حین تنظیم رخداد تعیین روش و نرخ یا مدت استهلاک، برای دریچه‌ی "عمر باقیمانده"، تکمه‌ی تعیین محتوی (Ellipsis که با سه نقطه قابل تشخیص است) تعبیه شده است. فشار این تکمه منجر به محاسبه‌ی عمر باقیمانده‌ی مناسب برای دارایی می‌شود. عمر محاسبه شده به اطلاع و تایید کاربر می‌رسد و در نهایت در دریچه‌ی مربوط درج می‌گردد. در محاسبه‌ی عمر باقیمانده، تمام تاریخچه‌ی موجود از دارایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مقاطعی که دارایی روش استهلاکی به جز خط مستقیم داشته، مجددا پردازش انجام می‌شود و عمر سپری شده‌ی دارایی (با توجه به توالی رخدادها و احتمال کنارگذاری) مجددا محاسبه می‌شود. این عمر سپری شده از عمر مفید جدیدی که برای دارایی، در رخداد، تعیین شده است کاسته می‌شود و عمر باقیمانده محاسبه می‌گردد.
در درج یکباره رخدادهای "تعیین روش و نرخ یا مدت استهلاک" برای دارایی‌ها نیز دریچه‌ای با عنوان "عمر باقیمانده به صورت خودکار توسط سیستم محاسبه شود" تعبیه شده است که دقیقا اشاره به همین محاسبات دارد. در همانجا امکان "از روش و نرخ یا مدت پیش‌فرض گروه دارایی استفاده شود" نیز وجود دارد. در صورت استفاده از مشخصات گروه دارایی، عمر باقیمانده‌ی دارایی‌های مستقیم همیشه به صورت خودکار توسط سیستم محاسبه خواهد شد.