جهت محاسبه مالیات دانستن برخی مفاهیم لازم است.
جمع حقوق و مزایا : کل درآمد هر فرد در یک ماه شامل درآمد مشمول مالیات و درآمد غیر مشمول مالیات. اینکه چه فیلدهایی شامل مالیات می شوند و چه فیلدهایی نمی شوند در مقاله دیگری توضیح داده خواهد شد.
درآمد مشمول مالیات : آن بخشی از درآمد که مشمول مالیات می باشد به این معنی که یکدسته از مزایای حقوقی افراد مشمول مالیات می شوند و در نتیجه حاصل جمع این دسته از مزایا درآمد مشمول مالیات افراد را تشکیل می دهند.
کل درآمد مشمول مالیات : جمع کل درآمد مشمول مالیات ماههای گذشته از ابتدای سال و ماه جاری ( مثلا کل درآمد مشمول مالیات در خردادماه حاصل جمع درآمد مشمول مالیات در ماههای فروردین ، اردیبهشت و خرداد است ).
جمع ماههای کارجهت محاسبه مالیات : جمع ماههای حضور شخص از ابتدای سال جدید با در نظر گرفتن ماه جاری. مثلا جمع ماههای کار در حالیکه ماه جاری خرداد است 3 می باشد.
معافیت مالیاتی : هر ساله از طرف اداره مالیات مبلغی بعنوان معافیت مالیاتی ماهانه در نظر گرفته می شود . در سال 89 این مبلغ 4,375,000 ریال تعیین شده است .
خالص درآمد مشمول مالیات : مانده درآمد فرد که معافیت مالیاتی از آن کم شده است. مثلا فردی داریم که درآمد مشمول مالیات وی 5000000 ریال می باشد و معافیت مالیاتی سال 89 را برای وی در نظر می گیریم (4,375,000 ریال) . خالص درآمد مشمول مالیات وی 4,375,000 – 5,000,000 = 625,000 ریال می باشد.
لازم به ذکر است که در فرودین ماه محاسبات سالیانه و ماهایانه مشابه هم هستند. نکته قابل توجه اینکه سقفهای مالیاتی مشخص شده از طرف اداره مالیات در محاسبه مالیات در حقوق و دستمزد نوسا در نظر گرفته می شوند.
--------------------------------------------------------------------------
1- روش سالیانه :
مثال : فردی را در نظر می گیریم که درآمد مشمول مالیات وی در فروردین ماه مبلغ 3,000,000 ریال و دراردیبهشت ماه مبلغ 7,000,000 ریال است. با توجه به مبلغ معافیت ماهانه 4,375,000 ریال بدیهی است که این فرد در ماه فروردین مالیاتی پرداخت نخواهد کرد ، چراکه درآمد مشمول مالیات فروردین ماه کمتر از معافیت ماهانه است.
در اردیبهشت ماه : کل درآمد مشمول مالیات : جمع درآمد مشمول 2 ماه 10,000,000 ریال (3,000,000 +7,000,000 ) است.
کل درآمد مشمول سالانه : 2 / 12 * 10,000,000 = 60,000,000 ریال
معافیت سالیانه : 12 * 4,375,000 = 52,500,000 ریال
خالص مشمول سالیانه : 52,500,000 – 60,000,000 = 7,500,000 ریال
مالیات پرداختی سالیانه : 10 / 7,500,000 = 750,000 ریال
مالیات پرداختی 2 ماه : 12 / 2 * 750,000 = 125,000 ریال
با توجه به اینکه مالیات پرداختی در فروردین صفر می باشد مالیات پرداختی 2 ماه همان مالیات پرداختی اردیبهشت ماه است.
مالیات پرداختی ماه اردیبهشت : 125,000 ریال
در این مثال جهت سادگی سعی شد که رقم ها کوچک باشند ولی می توان مثالهایی تهیه کرد که محاسبات تحت تاثیر سقفهای مالیاتی باشند.
--------------------------------------------------------------------------
2- روش ماهیانه :
مشابه روش سالیانه در فروردین ماه مالیاتی پرداخت نخواهد شد. در اردیبهشت ماه بدون در نظر گرفتن ماه فروردین داریم :
خالص مشمول مالیات ماه اردیبهشت : 4,375,000 – 7,000,000 = 2,625,000 ریال
مالیات پرداختی اردیبهشت ماه : 10 / 2,625,000 = 262,500 ریال
--------------------------------------------------------------------------
با این مثال تفاوت مالیات پرداختی به 2 روش مختلف محاسبه مالیات کاملا مشخص است.در روش سالیانه مالیات پرداختی ناشی از جمع درآمد مشمول ماههای قبل و ماه جاری است درحالیکه در روش ماهیانه فقط درآمد مشمول ماه جاری مبنای محاسبات است همچنین در روش سالیانه از بخشودگی مالیاتی ماههای گذشته استفاده می شود در حالیکه در روش ماهیانه این اتفاق نمی افتد. 